کارکردهای اجتماعی طریقت نوربخشیه از آغاز تا عصر صفوی

Authors

Abstract:

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست‌های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهدة حرکت صوفیان صفوی از محراب به‌جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم‌زمان با صفویان، به‌منزلة یک طریقت صوفیانة شیعه‌مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند هم‌چون صفویان به قدرت سیاسی دست یابند. بنابراین در برابر تشیع سیاسی و عوام‌پسند صفویان ناگزیر شدند رویکردهای مختلفی را در زمینه‌های اجتماعی اتخاذ کنند. تا بدین وسیله سلسلة مذهبی خویش را حفظ کرده و با چشم امید به آینده مترصد فرصتی برای تبدیل طریقت خود به سلطنت باشند. تحقیق حاضر با بهره‌گیری از شیوة پژوهش کتاب‌خانه‌ای و تحلیلی درصدد بررسی ابعاد گوناگون زمینه‌های حضور مرشدان نوربخشی در جامعة عصر صفوی و نیز کارکردهای اجتماعی آنان در این دوران است. به‌نظر می‌رسد پس از تشکیل حکومت صفویه، پادشاهان این سلسله دیگر نمی‌توانستند فعالیت سیاسی، اجتماعی، و مذهبی طرایق صوفیانه را ببینند. لذا از هر فرصتی برای سرکوب سلسله‌های مذهبی حاضر در قلمرو خود بهره می‌بردند. درمقابل، طریقت نوربخشیه، بسان دیگر سلسله‌های مذهبی، به‌سبب ناتوانی نظامی و مالی نسبت به شاهان صفوی با استفاده از توانایی‌های گوناگون اجتماعی خود نظیر اعتقاد به تشیع به‌منزلة مذهب رسمی کشور، ادعای داشتن کرامات، فراگیری دانش طب و بهره‌گیری از آن برای حضور پررنگ‌تر در جامعه، سرودن اشعار در زمینه‌های گوناگون، و ... در تداوم حیات اجتماعی و سیاسی طریقت خود، به امید دست‌یابی به شرایط بهتر، می‌کوشیدند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کارکردهای اجتماعی طریقت نوربخشیه از آغاز تا عصر صفوی

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهدة حرکت صوفیان صفوی از محراب به جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم زمان با صفویان، به منزلة یک طریقت صوفیانة شیعه مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

full text

جایگاه اجتماعی طریقت قادریه از پیدایش تا پایان دورۀ صفوی

سلسلۀ صوفیانۀ قادری بعد از تأسیس در نیمۀ دوم قرن ششم هجری، از معروف‌ترین طرایق صوفیانه شد و فضای اجتماعیِ بخش قابل‎توجهی از جامعه را تحت‎تأثیر آموزه‌های اجتماعی ـ فرهنگی خود قرار داد. روند رو به‎ گسترش این طریقت در ابعاد اجتماعی، تا قرن نهم هجری در ایران و حتی کشورهایی چون هند ادامه یافت؛ اما، با ترویج مذهب تشیع در ایران روند محوشدن این طریقت از ساختار اجتماعی و فرهنگی رقم خورد. در مقالة حاضر ا...

full text

طریقت ذهبیه در عصر صفوی

چکیده ذهبیه، سلسله صوفیانه شیعی بود که در تمامی دوران حکمرانی صفویان در ایران حضور داشت و در عرصه های اجتماعی – سیاسی ایفای نقش کرد. این طریقت نسبت به دیگر سلسله های صوفیانه عصر صفوی اعم از شیعه و سنی، در طول حیات خویش، فراز و فرود کمتری داشته است. با این وجود روابط آنان با دولت صفوی، تحت تأثیر شرایط سیاسی و مذهبیِ جامعه ایران عصر صفوی را می توان به سه دوره متمایز تقسیم کرد. این پژوهش با روش توص...

full text

جایگاه اجتماعی طریقت قادریه از پیدایش تا پایان دورۀ صفوی

سلسلۀ صوفیانۀ قادری بعد از تأسیس در نیمۀ دوم قرن ششم هجری، از معروف ترین طرایق صوفیانه شد و فضای اجتماعیِ بخش قابل‎توجهی از جامعه را تحت‎تأثیر آموزه های اجتماعی ـ فرهنگی خود قرار داد. روند رو به‎ گسترش این طریقت در ابعاد اجتماعی، تا قرن نهم هجری در ایران و حتی کشورهایی چون هند ادامه یافت؛ اما، با ترویج مذهب تشیع در ایران روند محوشدن این طریقت از ساختار اجتماعی و فرهنگی رقم خورد. در مقالة حاضر ا...

full text

تحلیلی بر تطور تاریخ نگاری محلی یزد( از آغاز تا پایان عصر صفوی)

شهر یزد از زمان تیموریان شاهد ظهور مورخان بزرگی در عرصه تاریخ‌نگاری محلی بوده‌است. تاریخ‌‎نگاری محلی یزد با حاشیه گرفتن از تاریخ نگاری محلی فارس رشد کرد و هم‌زمان با توسعه یک قدرت سیاسی، که تقریباً برای اولین بار در تاریخ آن بروز کرد، نخستین کتاب در تاریخ محلی یزد نیز تدوین شد . در آغاز سده نهم سنت تاریخ نویسی در یزد رشد بیشتری کرد و آثار ارزنده ای در تاریخ نگاری محلی آن پدید آمد. این آثار تمام ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 1  issue 1

pages  25- 46

publication date 2012-09-10

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023